Η χρήση ενός κατάλληλου ερωτηματολογίου από τους ερευνητές είναι και αυτό που καθορίζει την εγκυρότητα (validity) και την αξιοπιστία (reliability) των συμπερασμάτων που προκύπτουν από μια μελέτη. Επομένως, η επιλογή ενός κατάλληλου ερωτηματολογίου είναι κρίσιμη προκειμένου να αποφευχθούν παραπλανητικά αποτελέσματα.
Ερευνητική Υπόθεση
Ένα ιδιαίτερα σημαντικό χαρακτηριστικό σε μια μελέτη είναι η σαφής καθορισμός της ερευνητικής υπόθεσης, καθώς αυτό διευκολύνει σημαντικά τη διαδικασία επιλογής ή δημιουργίας ενός ερωτηματολογίου για τη μελέτη. Τα στοιχεία του ερωτηματολογίου θα πρέπει να είναι συμβατά με την ερευνητική υπόθεση, διαφορετικά το μέγεθος του ερωτηματολογίου αυξάνεται χωρίς λόγο, με αποτέλεσμα να υπάρχει πιθανότητα μειωμένης συμμετοχής.
Επιλογή Ερωτηματολογίου και Εξαγωγή Αποτελεσμάτων
Η προτίμηση για τη χρήση ερωτηματολογίων που έχουν χρησιμοποιηθεί σε προηγούμενες μελέτες έναντι της δημιουργίας νέων είναι ευνόητη. Αυτό συμβαίνει διότι σε ένα ήδη υπάρχον ερωτηματολόγιο έχει αποδειχθεί η αξιοπιστία και η εγκυρότητά του, επιτρέποντας τη σύγκριση των αποτελεσμάτων μιας νέας μελέτης με τα ήδη υπάρχοντα δεδομένα.
Η δημιουργία νέου ερωτηματολογίου είναι μια περίπλοκη, χρονοβόρα και δυνητικά επικίνδυνη διαδικασία με αβέβαια αποτελέσματα. Ωστόσο, ακολουθείται η ίδια διαδικασία αξιολόγησης για την εκτίμηση της αξιοπιστίας και της εγκυρότητάς του, και αν επιδείξει ικανοποιητικά επίπεδα, μπορεί να διανεμηθεί στους συμμετέχοντες. Στη συνέχεια, συλλέγονται τα απαραίτητα δεδομένα, τα οποία εισάγονται σε κατάλληλες βάσεις δεδομένων και αναλύονται για την εξαγωγή αποτελεσμάτων.
Δομή και Περιεχόμενο Ερωτηματολογίου
- Κάθε ερωτηματολόγιο θα πρέπει να ξεκινά με ένα εισαγωγικό κείμενο που αποτελεί την πρώτη επαφή των συμμετεχόντων με αυτό. Το εισαγωγικό κείμενο θα πρέπει να είναι σαφές και περιεκτικό, προσφέροντας έναν καλό οδηγό για τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου.
- Όσον αφορά τον τύπο των ερωτήσεων, αυτές μπορούν να χωριστούν σε “ανοιχτές” και “κλειστές”. Οι “ανοιχτές” ερωτήσεις δεν έχουν προκαθορισμένη απάντηση, επιτρέποντας στους συμμετέχοντες να απαντήσουν με οποιονδήποτε τρόπο θεωρούν κατάλληλο. Αντίθετα, στις “κλειστές” ερωτήσεις, οι συμμετέχοντες καλούνται να επιλέξουν από προκαθορισμένες απαντήσεις, όπως “Ναι” ή “Όχι”, “Σωστό” ή “Λάθος”, ή “Δε γνωρίζω”, περιλαμβανομένων και πολλαπλών επιλογών όπως “άλλο”, καθώς επίσης και απαντήσεις που κατατάσσονται στον τύπο Likert.
Διαμόρφωση Ερωτηματολογίου
Είναι ζωτικής σημασίας να διαμορφωθεί το ερωτηματολόγιο με τρόπο που να επιτρέπει στους συμμετέχοντες όχι μόνο να κατανοήσουν τις ερωτήσεις, αλλά και να τις συμπληρώσουν με ευκολία. Πρέπει, επομένως, να ληφθούν υπόψη τα εξής:
- Η έκταση του ερωτηματολογίου ούτως ώστε να είναι σύντομο και περιεκτικό.
- Η σαφής διατύπωση των ερωτήσεων.
- Η δομημένη σειρά των ερωτήσεων.
- Η μορφολογία του ερωτηματολογίου.