Η επαγγελματική εξουθένωση αναφέρεται σε μια κατάσταση όπου ένα άτομο αισθάνεται συναισθηματικά, νοητικά και σωματικά εξαντλημένο λόγω έντονου και μακροχρόνιου στρες στο χώρο εργασίας. Αυτή η κατάσταση συνήθως προκαλείται όταν το εργασιακό περιβάλλον είναι τόσο απαιτητικό και πιεστικό, που το άτομο δεν μπορεί πλέον να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις της εργασίας με ικανοποιητικό τρόπο.
Παρόλο που η επαγγελματική εξουθένωση δεν ανήκει στην κατηγορία των ψυχικών νόσων, μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στη ζωή και την ευεξία των ανθρώπων. Ωστόσο, είναι εφικτό να αντιμετωπιστεί και να ξεπεραστεί με την κατάλληλη υποστήριξη και προσέγγιση, επιτρέποντας στο άτομο να επανακτήσει την ισορροπία του, να θέσει εκ νέου προτεραιότητες και να ανακτήσει τον χαμένο χρόνο για τον εαυτό του. Είναι ένα σύνδρομο που αποτελείται από τρεις επιμέρους διαστάσεις:
- Τη συναισθηματική εξάντληση (emotional exhaustion), η οποία περιγράφεται ως η μείωση των συναισθημάτων ενός ατόμου, με αποτέλεσμα να μην είναι σε θέση να παρέχει συναισθηματική υποστήριξη στους αποδέκτες των υπηρεσιών του.
- Την αποπροσωποποίηση (depersonalization), η οποία οδηγεί στο να αντιμετωπίζει αρνητικά και με κυνισμό τους αποδέκτες των υπηρεσιών του, και επίσης να τους θεωρεί σαν αντικείμενα.
- Τη μειωμένη αίσθηση προσωπικής επίτευξης, όπου αναφέρεται στην τάση του ατόμου να νιώθει γενική δυσαρέσκεια για την εργασία του και να κρίνει αρνητικά τόσο τον εαυτό του όσο και τους αποδέκτες των υπηρεσιών του.
Οι παράγοντες που συμβάλλουν στη δημιουργία της επαγγελματικής εξουθένωσης πηγάζουν τόσο από τη φύση και τα χαρακτηριστικά της εργασίας όσο και από την προσωπικότητα και τον γενικό τρόπο ζωής των ατόμων. Οι παράγοντες που αφορούν την εργασία συνδέονται με τη φύση των εργασιών, όπως για παράδειγμα η εργασία με άτομα που πάσχουν από χρόνια νοσήματα, η αίσθηση έλλειψης ελέγχου, η έλλειψη αναγνώρισης και ανταμοιβών, οι αυξημένες εργασιακές απαιτήσεις, η έλλειψη κινήτρων, και η εργασία σε περιβάλλοντα με υψηλή πίεση και χαοτικότητα. Η επαγγελματική εξουθένωση επηρεάζει τόσο την ψυχική όσο και τη σωματική υγεία των ατόμων, καθώς συχνά εμφανίζονται συμπτώματα όπως ευαισθησία, κατάθλιψη, αϋπνίες, πονοκεφάλους, και αίσθημα συνεχούς κόπωσης. Επιπλέον, επηρεάζει τις διαπροσωπικές σχέσεις τους τόσο στο οικογενειακό όσο και στο εργασιακό περιβάλλον, καθώς παρουσιάζουν αυξημένη δυσαρέσκεια προς την εργασία τους, συχνές απουσίες, και αυξημένη τάση για αλλαγή στην εργασία ή τον επαγγελματικό τομέα.
Ορισμένες συμβουλές για την αντιμετώπιση της επαγγελματικής εξουθένωσης περιλαμβάνουν το να διατηρείτε μια ενεργητική προσέγγιση και όχι μια παθητική στάση έναντι του προβλήματος. Αυτό σημαίνει ότι θα νιώσετε λιγότερο αβοήθητοι εάν εκφράσετε τις ανάγκες σας και επιδείξετε περισσότερη αποφασιστικότητα. Εάν, ωστόσο, δεν έχετε την εξουσία ή τα μέσα για να λύσετε ένα εργασιακό πρόβλημα, είναι σημαντικό να συζητήσετε το θέμα με τον επικεφαλής σας. Διευκρινίστε το περιεχόμενο της εργασίας σας, ζητώντας από τον ανώτερό σας να σας διευκρινίσει τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις σας. Επίσης, προτείνετε να αναλάβετε νέα καθήκοντα. Εάν εκτελείτε τα ίδια καθήκοντα για μεγάλο χρονικό διάστημα, ζητήστε τη δυνατότητα να δοκιμάσετε κάτι νέο, όπως ένα διαφορετικό εργασιακό πόστο. Επιπλέον, αν νιώθετε ότι το burnout είναι αναπόφευκτο, εξετάστε τη δυνατότητα να πάρετε άδεια. Αυτό το χρονικό διάστημα μπορεί να σας βοηθήσει να αποκαταστήσετε την ενέργειά σας και να θέσετε νέους στόχους και προοπτικές.