Κατηγορίες Μελετών Παρατήρησης [Observational Studies’ Categories]
Για τον σχεδιασμό μιας μελέτης παρατήρησης, ένας ερευνητής έχει στην “φαρέτρα” του 3 κατηγορίες μελετών. Η περιγραφή, τα μειονεκτήματα και τα τα πλεονεκτήματα καθεμιάς απο αυτές θα παρουσιαστούν ακολούθως:
Διατομεακή Μελέτη (Cross-sectional Study)
Η Διατομεακή μελέτη είναι μία κατηγορία μελέτης παρατήρησης κατά την οποία αναλύονται δεδομένα από έναν πληθυσμό σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή, εξού και το όνομά της (διατομεακή).
Η χρήση της παρατηρείται κυρίως σε ιατρικές, βιολογικές και κοινωνικές έρευνες. Επίσης, η συγκεκριμένη μελέτη χρησιμοποιείται και στην επιστήμη της Οικονομίας με την ένννοια της διατομεακής παλινδρόμησης με σκοπό να ταξινομηθεί η ύπαρξη και το μέγεθος των αιτιολογικών αποτελεσμάτων μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή.
Μειονεκτήματα
- Τα δεδομένα ρουτίνας (routine data) μπορεί να μην είναι κατάλληλα για να απαντήσουν ένα συγκεκριμένο ερώτημα
Δεδομένα Ρουτίνας καλούνται τα δεδομένα που συλλέγονται κατά την διαδικασία της διατομεακής μελέτης.
2.Τα δεδομένα ρουτίνας δεν περιγράφουν ποια μεταβλητή είναι η αιτία και ποια το αποτέλεσμα
3. Είναι επιρρεπείς στην μεροληψία ανάκλησης
Πλεονεκτήματα
- Οικονομικά προσιτή
- Εξετάζεται μια συγκεκριμένη ομάδα για να διαπιστωθεί αν μια συγκεκριμένη κατάσταση ή δράση επηρεάζει την ομάδα. Με αλλά λόγια, η μέθοδος είναι στοχευμένη.
Μελέτη Κοόρτης (Cohort Study)
Η μελέτη Kοόρτης είναι ένα είδος μελέτης παρατήρησης η οποία περιγράφει μια ομάδα ατόμων που έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό (π.χ. κάπνισμα ή υψηλά επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα) ή στις ζωές των οποίων έχει συμβεί ένα κοινό γεγονός, όπως έτος γέννησης (σειρά γέννησης) ή αποφοίτηση (σειρά αποφοίτησης). Είναι ένα από τα σημαντικότερα είδη μελετών στις επιστήμες υγείας και στις κοινωνικές επιστήμες και ιδίως στην επιδημιολογία. Σημειώνεται πως μια καλά σχεδιασμένη μελέτη Κοόρτης δύναται να προσφέρει ισχυρά και ουσιαστικά αποτελέσματα.
Μειονεκτήματα
- Δεν είναι κατάλληλη για τη μελέτη σπάνιων ασθενειών επειδή απαιτείται μεγάλος αριθμός θεμάτων
- Δεν είναι κατάλληλη όταν ο χρόνος μεταξύ της έκθεσης και της εκδήλωσης της νόσου είναι πολύ μεγάλος, αν και αυτό μπορεί να ξεπεραστεί σε ιστορικές μελέτες Κοόρτης
- Η διατήρηση υψηλών ποσοστών παρακολούθησης μπορεί να είναι δύσκολη
- Είναι ακριβή για εκτέλεση, επειδή συνήθως απαιτείται μεγάλος αριθμός θεμάτων
- Τα βασικά δεδομένα μπορεί να είναι αραιά επειδή ο μεγάλος αριθμός θεμάτων δεν επιτρέπει μεγάλες συνεντεύξεις
Πλεονεκτήματα
- Επιτρέπει πλήρης πληροφορίες σχετικά με την έκθεση του υποκειμένου, συμπεριλαμβανομένου του ποιοτικού ελέγχου των δεδομένων και της μετέπειτα εμπειρίας
- Παρέχει μια σαφή χρονική ακολουθία έκθεσης και ασθένειας
- Προσφέρει την ευκαιρία να μελετηθούν πολλαπλά αποτελέσματα που σχετίζονται με μια συγκεκριμένη έκθεση
- Επιτρέπει τον υπολογισμό ποσοστών επίπτωσης (απόλυτος κίνδυνος) καθώς και του σχετικού κινδύνου
- Η μεθοδολογία και τα αποτελέσματα είναι εύκολα κατανοητά από μη επιδημιολόγους
- Ενεργοποιεί τη μελέτη σχετικά σπάνιων εκθέσεων
Μελέτη Περίπτωσης Ελέγχου (Case Study)
Η μελέτη Περίπτωσης Ελέγχου είναι μία ερευνητική τεχνική η οποία χρησιμοποιείται στην επιδημιολογία και στην κλινική έρευνα και κατά την οποία οι περιπτώσεις επιλέγονται για μελέτη με βάση την εξαρτημένη μεταβλητή, δηλαδή την παρουσία (ομάδα μελέτης) ή την απουσία (ομάδα ελέγχου) του χαρακτηριστικού ή της ασθένειας υπό μελέτη. Στη συνέχεια συγκρίνονται οι διαφορές στις συχνότητες ενός παράγοντα, γνωρίσματος, έκθεσης, χαρακτηριστικού ή πιθανής αιτίας (ανεξάρτητες μεταβλητές) μεταξύ των δύο ομάδων. Οι μελέτες ελέγχου περιπτώσεων είναι κατάλληλες για τη διερεύνηση σπάνιων αποτελεσμάτων ή αποτελεσμάτων με μεγάλη περίοδο λανθάνουσας καθυστέρησης επειδή τα άτομα επιλέγονται εξαρχής από την κατάληξή τους.
Μειονεκτήματα
- Οι πληροφορίες σχετικά με την έκθεση και το ιστορικό τους βασίζονται κυρίως στη συνέντευξη και ενδέχεται να υπόκεινται σε μεροληψία ανάκλησης
- Η επικύρωση των πληροφοριών σχετικά με την έκθεση είναι δύσκολη, ελλιπής, ακόμα και αδύνατη
- Εξ ορισμού, αφορά μόνο μια ασθένεια
- Συνήθως δεν είναι δυνατή η παροχή πληροφοριών σχετικά με τα ποσοστά εμφάνισης της νόσου
- Είναι γενικά ένας ατελής έλεγχος ξένων μεταβλητών
- Η επιλογή της κατάλληλης ομάδας ελέγχου μπορεί να είναι δύσκολη
- Η μεθοδολογία μπορεί να είναι δυσνόητη για τους μη επιδημιολόγους και η σωστή ερμηνεία των αποτελεσμάτων μπορεί να είναι δύσκολη
Πλεονεκτήματα
- Επιτρέπει τη μελέτη σπάνιων ασθενειών
- Επιτρέπει τη μελέτη ασθενειών με μεγάλη καθυστέρηση μεταξύ της έκθεσης και της εκδήλωσης
- Μπορεί να ξεκινήσει και να πραγματοποιηθεί σε σχετικά σύντομα χρονικά διαστήματα
- Είναι σχετικά φθηνή σε σύγκριση με τη μελέτη κοόρτης
- Μπορεί να μελετήσει πολλαπλές πιθανές αιτίες ασθένειας
Οι Μελέτες Παρατήρησης γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς για τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ εκθέσεων, όπως παραγόντων κινδύνου ή χειρουργικών επεμβάσεων και αποτελεσμάτων, όπως καταστάσεων ασθένειας ή επιπλοκών. Η αναγνώριση ότι οι καλά σχεδιασμένες μελέτες παρατήρησης μπορούν να προσφέρουν έγκυρα αποτελέσματα είναι σημαντική στην επιστημονική κοινότητα, έτσι ώστε οι ερευνητές να μπορούν να αξιολογήσουν κριτικά και να σχεδιάσουν κατάλληλα μελέτες παρατήρησης για την αντιμετώπιση σημαντικών κλινικών ερευνητικών ερωτημάτων.
Βιβλιογραφία
Olsen, C., & St George, D. M. M. (2004). Cross-sectional study design and data analysis. College entrance examination board, 26(03), 2006.
Song, J., Chung K. (2011). Observational Studies: Cohort and Case-Control Studies. PubMed Central.
Rosenbaum, P. (2005). Observational Study. Encyclopedia of Statistics in Behavioral Science.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις παραπάνω κατηγορίες μελετών, αλλά και για την στατιστική υποστήριξη στην δικιά σας μελέτη, επικοινωνήστε με την ομάδα της DatAnalysis !