ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ [METHODOLOGY]

 

Εισαγωγή

Η Μεθοδολογία (Methodology) του σχεδιασμού μιας μελέτης περιλαμβάνει τον καθορισμό της ερευνητικής υπόθεσης, την επιλογή του κατάλληλου είδους μελέτης, την εφαρμογή της κατάλληλης δειγματοληψίας (sampling), τον προσδιορισμό του απαιτούμενου μεγέθους δείγματος (sample), την επιλογή των κατάλληλων εργαλείων μέτρησης και την υιοθέτηση των ηθικών αρχών.

Ερευνητική Υπόθεση

Ο καθορισμός της ερευνητικής υπόθεσης αποτελεί το πρώτο και το πλέον σημαντικό βήμα στη διεξαγωγή μιας μελέτης. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρεται στο σκοπό της μελέτης που διεξάγεται. Περιλαμβάνει μία, τουλάχιστον, σύγκριση, ενώ οι δύο επιλογές που έχουν οι ερευνητές περιλαμβάνουν τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ ενός προσδιοριστή και μίας έκβασης ή περισσοτέρων του ενός προσδιοριστών και μίας έκβασης. Μέσω της διερεύνησης αυτής, εξουδετερώνεται αποτελεσματικότερα το συστηματικό σφάλμα (systematic error) και εξάγονται εγκυρότερα συμπεράσματα.

Είδος Μελέτης

Οι ερευνητές έχουν ως στόχο να επιλέξουν το κατάλληλο είδος μελέτης, έτσι ώστε να εξάγουν αξιόπιστα και έγκυρα συμπεράσματα. Οι μελέτες διακρίνονται σε δύο κατηγορίες, τις πειραματικές (τυχαιοποιημένες) και τις μη πειραματικές (μη τυχαιοποιημένες). Καθεμία από αυτές, διακρίνεται σε αντίστοιχες υποκατηγορίες.

Δειγματοληψία

Σε κάθε μελέτη, οι ερευνητές χρησιμοποιούν, συνήθως, ένα δείγμα του πληθυσμού και όχι ολόκληρο τον πληθυσμό. Η ιδανική επιλογή ενός αντιπροσωπευτικού δείγματος από τον πληθυσμό επιτυγχάνεται μέσω της τυχαίας δειγματοληψίας των παρατηρήσεων που συνιστούν το δείγμα. Στη μη τυχαία δειγματοληψία δεν είναι δυνατή η γενίκευση των συμπερασμάτων της μελέτης στον πληθυσμό και εφαρμόζεται μόνο στις μελέτες που δεν είναι εφικτή η τυχαία δειγματοληψία.

Μέγεθος Δείγματος

Το μέγεθος δείγματος εξαρτάται από πολλές παραμέτρους, όπως η ερευνητική υπόθεση, το είδος των μεταβλητών, η μεταβλητότητα των παρατηρήσεων κ.α. Για το λόγο αυτόν, δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη μαθηματική μεθοδολογία που να εφαρμόζεται σε όλες τις μελέτες. Εάν, μάλιστα το μέγεθος του δείγματος είναι πολύ μεγάλο και οι ερευνητές δεν έχουν τη δυνατότητα να συμπεριλάβουν στη μελέτη τους τον ελάχιστο αυτόν αριθμό παρατηρήσεων, τότε θα πρέπει είτε να αναπροσαρμόσουν το ερευνητικό τους πρωτόκολλο, είτε να μην εκπονήσουν τη μελέτη.

Εργαλεία Μέτρησης

Η χρήση των κατάλληλων εργαλείων μέτρησης στις μελέτες για τη συλλογή των απαραίτητων δεδομένων είναι πρωταρχικής σημασίας. Η εγκυρότητα (validity) και η αξιοπιστία (reliability) των συμπερασμάτων των μελετών καθορίζονται σε σημαντικό βαθμό από αυτά. Τα συνηθέστερα εργαλεία μέτρησης είναι τα επιδημιολογικά δελτία και τα ερωτηματολόγια.

Ηθικά Ζητήματα

Οι ηθικές αρχές που οφείλουν να διέπουν τη διεξαγωγή μιας μελέτης, θα πρέπει να απασχολούν τους ερευνητές από τον σχεδιασμό της μελέτης, έως και τη δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων της. Ο σχεδιασμός και η εκπόνηση μιας μελέτης απαιτούν την ύπαρξη ενός ερευνητικού πρωτοκόλλου, το οποίο πρέπει να αναλύει τα ηθικά ζητήματα που περιλαμβάνονται στη μελέτη.

Σύνοψη

Καθένα από τα παραπάνω στάδια της Μεθοδολογίας για το σχεδιασμό μιας μελέτης, αποτελεί μια εξαιρετικά δύσκολη διαδικασία που απαιτεί χρόνο, υπομονή και συστηματική προσπάθεια. Όμως, με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η βέβαιη αξιοπιστία (reliability) και εγκυρότητα (validity) των μελετών.